In de sterren geschreven

Frans van der Graaf kijkt door het
oculair van zijn telescoop.

ASSEN - "Dit verhaal moet ik in beeld brengen", denk ik. Het is begin 2014 en Frans van der Graaf staat op het punt om vanuit Dordrecht te verhuizen naar Drenthe.

"Oogjes op sap"

Niet veel later plan ik de eerste draaidag. Mensen worden geraakt door het verhaal van Frans, merk ik al direct. In de koepel van de sterrenwacht staat een groep scholieren. Als Van der Graaf zijn verhaal aan een meegereisde moeder vertelt, krijgt ze spontaan tranen in haar ogen. "Mensen krijgen wel vaker oogjes op sap", vertelt Frans.

Kijk de documentaire online bij RTV Drenthe.

Het verhaal

Collega Thijs Blom van RTV Rijnmond vertelt me eind 2013 al dat Frans van der Graaf gaat verhuizen naar Drenthe. Frans is in Dordrecht en omstreken een bekenheid. Hij is oprichter van Sterrenwacht Mercurius. Media weten hem altijd te vinden als er iets gebeurt in de ruimte. Ik ken Frans al sinds een interview in 1999 over de zonsverduistering. 

Vanuit de koepel van de sterrenwacht
kijk je naar de hemel.

De documentaire die ik maak vertelt het persoonlijke verhaal van Frans van der Graaf. Als zijn vrouw na een lang ziekbed overlijdt aan borstkanker gebeurt er iets bijzonders. Frans verruilt zijn werk in Dordrecht voor een onzekere toekomst in Frederiksoord om een nieuwe start te maken.

In een interview van ongeveer anderhalf uur vertelt Frans het hele verhaal. Ik neem alleen het geluid op, zo blijft de sfeer intiemer en ik word niet afgeleid door de camera. Als camjo is het tijdens een interview niet altijd makkelijk om je aandacht te verdelen over de inhoud en het beeld.  

Kodak Film

Als je het mij vraagt is film in staat om emotie over te brengen. De korrel is prachtig en je concentreert jezelf veel beter, omdat ieder shot geld kost. Het liefst zou ik de hele documentaire op film draaien. Helaas heb ik daar het geld niet voor, daarom kies ik voor stilstaande beelden. 

Een negatief.

De eerste serie op Kodak T-Max is waardeloos. Ik besluit te kiezen voor de meer klassieke Kodak Tri-X film en dat resultaat is aanmerkelijk beter. Ik fotografeer alleen de scènes waar ik niet bij kan zijn, omdat ze zich afspeelden voor ik Frans ben gaan volgen. De rest, zoals zijn laatste dag bij de sterrenwacht film ik digitaal. 

Scannen of filmen?

De foto's afgedrukt op mat papier.

Het ontwikkelen en afdrukken van de negatieven kan ik gelukkig zelf doen, dat scheelt in ieder geval weer in de kosten. Maar hoe krijg je de foto's in de film? Het lijkt me in eerste instantie een goed idee om de foto's af te drukken op mat papier en vervolgens te filmen. Met een zoom-remote kun je hele langzame zooms maken en je kunt over de foto heen pannen.

In de studio film ik de foto's.

Het resultaat stelt me teleur en ik kies uiteindelijk om de foto's te scannen en daarna te corrigeren met Photoshop. De correctie bestaat voornamelijk uit het wegpoetsen van stofjes. Janneke van der Helm animeert een aantal foto's zodanig dat een 3D-effect ontstaat.  Je krijgt dat effect door een foto in verschillende laagjes te knippen, Als je die allemaal met een andere snelheid laat bewegen ontstaat de illusie van diepte. 

Hospice

Een kamer in het hospice in Assen.

De belangrijkste scène uit de documentaire blijkt ook meteen de moeilijkste om in beeld te brengen. Het moment waarop Frans vertelt over het sterfbed van zijn vrouw. Hoe ga ik dat doen? Die vraag houdt me een paar weken bezig. Moet ik Frans vragen om naast een leeg bed te gaan zitten? Eerlijk gezegd, dat idee bezorgt me buikpijn. Sommige dingen wil ik niet scène zetten.

Ik besluit te bellen met een hospice in Assen om te vragen of ik een lege kamer op de foto mag zetten. Ik ben van harte welkom. De sfeer van de lege ruimte voelt beklemmend. Zeker als ik bedenk dat de mensen die in dit bed liggen hier komen om te sterven.

Door het raam zie je de hemel.

Een uur lang sluit ik me op in de kamer en probeer de spullen die er staan op me te laten in te werken. Een lantaarn met een ruitje in de vorm van een hartje. En als je in het bed ligt, zie je de hemel door een raam dat dicht bij het plafond zit. In mijn hoofd hoor ik Frans vertellen en door de zoeker van mijn Nikon F4 probeer ik de beelden die daar bij horen te vinden.

Uitzending

TV Drenthe zendt de documentaire uit op zondag 21 februari. De eerste uitzending is 's ochtends om 9.45 uur en wordt herhaald om 12.45 uur en 15.45 uur.